Fuzuli
Yedi Ulu Alevi ozanından biri olan Fuzuli’nin doğum tarihi ve yeri kesin olarak bilinmemekle beraber 1495 yılında Bağdat’ta doğduğu yaygın bir kanaattir.
Asıl adı Mehmet olan Fuzuli’nin 1504 yılında Kerkük, 1480 yılında Musul’da doğduğuna dair rivayetler de vardır. 1556 yılında Kerbela’da hakka yürüdüğü rivayet edilmekle beraber yine bazı bilgiler Fuzuli’nin Azerbaycan’ın başkenti olan Bakü kentinde hakka yürüdüğü şeklindedir.
Nitekim bugün Fuzuli’nin Bakü’de bir de heykeli bulunmaktadır.Bütün bilgilerden ulaştığımız sonuçlar; Fuzuli’nin bir çok yerde yaşadığı ve bir çok yeri de dolaştığı yönündedir. Fuzuli bir çok eser yazmıştır. Fuzuli’yi Alevi toplumunda önemli kılan, onu Yedi Ulu ozandan biri yapan özelliği, onun Kerbela katliamı üzerine yazdığı mersiyelerdir.
Bu mersiyeler öyle etkilidir ki, insanlar adeta katliamı yeniden yaşıyorlar. Mersiyelerdeki bu içtenliği, Fuzuli’nin Ehlibeyt aşkının şiire yansıması olarak görebiliriz. Nitekim Fuzuli, Bağdat şehrinin Osmanlılar’a geçmesi sonucu kendisine Osmanlı’ya hizmet karşılığında sunulan altınları kendine has üslubuyla reddetmiştir.
“Selam verdim rüşvet değildir diye almadılar” adlı meşhur deyim bu döneme aittir.Fuzuli, gönülden bağlı olduğu Ehlibeyt’e bağlılığını yazdıkları dışında, Necef’te Hz. Ali’nin, Kerbela’da İmam Hüseyin’in türbelerine hizmet ederek de kanıtlamıştır. 1556 yılında Kerbela’da hakka yürümüş ve burada defnedilmiştir.
Ey felek bu mülkü bi vefayı al başına çal.Tacı, tahtı, zihnet, sarayı al başına çal . Bir gün için neylerim, fani cihan emlâkiniİster isen büsbütün dünyayı al başına çal. Bu Fuzuli Kerbela’nın mecerasın okudu.
Softa efendi verdiğin fetvayı al başına çal....