www.gilaniler.org Sitesine

KADIN ANA’NIN HALKI

Luvi’ler /Aluviler

‘Tarih bilimi Güney ve Batı Anadolu’da Luvi’lerden daha önce yaşamış ve uluslaşmış halkın,Luvi dilinden daha önce konuşulmuş bir dilin varlığını asla saptayamamıştır.’
Bilge Umar

Hitit’lerin Anadolu’da MÖ.2000’li yıllarda ortaya çıktılar ve burada MÖ.1650-1200 yılları arasında Orta Anadolu merkezli büyük bir imparatorluk kurdular. Hitit’ler hükümranlıkları süresince ödünsüz yöneticiler ve çok çetin savaşçılar olarak ünlenmiş olsalar da onların, yönetimi altında tuttukları topraklarda yaşayan yerli halkların kendi kültürlerini ve inançlarını özgürce sürdürmelerine özen göstermek gibi çok zarif bir vasıfları vardı.Hitit Devleti Eski Çağ Anadolu’sunda , çağının çok ilerisinde gelişmiş bir hoşgörü imparatorluğu idi. Hitit toprakları üzerinde yaşayan Anadolu’nun eski halkları, başta Luti’ler (yada Luwi’ler) olmak üzere, Hatti’ler ve Pala’lar (Bala’lar) Hitit idari ve askeri yönetimi altında sınırsız bir özgürlük içinde yaşamlarını sürdürdüler.

Anadolu’da Hitit çağından günümüze ulaşan belgelerin pek çoğu Hititlerin ‘Nasili’ adnı vedikleri kendi dillerinde ve çivi yazısı ile yazılmıştı.Yapılan kazılardan elde edilen bulgularHitit’lerin eski ve yeni krallık dönemleri boyunca dinsel metinlerde,kimi mühürlerde ve anıt kitabelerinin tümünde başlangıçta bilim çevreleri bakımından yanlış olarak Hitit hiyeroglifi olarak tanımlanan bir yazı daha kullandıkları ortaya çıktı.Daha sonra bu yazıda kullanılan dilin luvi dili olduğu dolaysı ile kullanılan yazınında Luvi diline ve Luvi’lere özgü bir yazı olduğu anlaşıldı.Luvi dili ve Luvi hiyeroglif yazısı üzerindeki çalışmalar ilerledikçe görüldü ki; Luvi yazısı Anadolu kaynaklı metinlerde kullanılan en eski yazı ve Hint-Avrupa dil ailesinden olan Luvi dili Anadolu’da kullanılan en eski dildir.

Luvi’lerin kutsal saydıkları, sembollerle ifade edilen, hiyeroglif yazısı,Luvi dilindeki hecelere karşılık gelen stilize edilmiş resimlerden oluşan fonografik bir yazıydı.Bu kutsal yazı Anadolu’da Hitit egemenliğinden 2000 yıl önce kullanılmaya başlandı ve Hitit çivi yazısının Anadolu’da kullanımı sona erdikten 700 yıl sonra da yazılıp okunmaya devam etti..

Anadolu dışında pek çok coğrafyada da konuşulan Hind-Avrupa dilinin bu coğrafyalarda ortaya çıkışı MÖ.2000 lerden sonraki zamanlara olduğu biliniyor ,bu da bu dil gurubun o bölgelere Anadolu’dan yayıldığını gösteriyor.Dil bilimciler Luvi dilinin sadece Anadolu’da değil tüm yeryüzünde konuşulan en eski Hind-Avrupa dili olduğunu konusunda fikir birliği içindeler.

Hind-Avrupa dilini konuşan ilk ulus olan Anadolu’lu Luvi’ler Anadolu’nun da bilinen en eski halkıydılar.Arkeolog Firuzan Kınal,Mersin,Hacılar ve Alişar kazılarından elde edilen bulgulardan yola çıkarak,Anadolu’da MÖ.6 000 yıllarında ortaya çıkan ,bakır-taş çağı kültürünü yaratanların Luvi’ler olduğu tespitini yapıyır..Bilge Umar Firuzan Kınal’la aynı kanaati paylaştığını şu cümlelerle ifade ediyor.‘Batı Anadolu ve Güney Anadolu arkeolojik buluntularının Luvi sayılması asıldır,aksi kanıtlanmadıkça onlara Luvi gözüyle bakmak zorundayız.Çünkü bir defa daha söyleyelim,Batı ve Güney Anadolu’da Luvi kültüründen daha eski hiçbir yerli kültür,hiçbir yerli dil şimdiye kadar saptanabilmiş değildir.’

Bilge Umar’a göre‘Türkiye’nin ilk halkları içinde bıraktıkları kültür mirası yönünden en önemlisi Luvi’lerdir.’ Umar,bu sözüne kanıt olarak ,Muğla yöresinde 130 u aşkın,Fethiye Antalya arasında 60,Burdur,Isparta yöresinde 75,Antalya ovasında 16,İçel ile Adana bölgelerinde 90,Konya-Karaman bölgesinde 32 olmak üzere Luvi dilinden yada bu dilin ardılı dillerden gelen 400 den fazla tarihsel yer adı verir..

Hitit İmparatorluk sınırları içinde ve tüm Anadolu’da kültür ve sanat alanında Luvi’ler çok etkiliydiler. Luvi’ler Eski Çağda Anadolu’da; sosyal hayatın, inancın ve sanatın omurgasını oluşturdular. Anadolu’da gelecek bin yıllarda da silinmeyecek izler bıraktılar. Anadolu’nun bilinen en eski halkı olan Luvi’ler, bilinmeyen zamanlardan başlayıp bugüne kadar uzanan en geniş zaman diliminde Anadolu’yu kesintisiz olarak etkisi altına alan en baskın kültürün yaratıcılarıdırlar.

Luvi uygarlığının bir başka yetkin araştırmacısı Sefa Taşkın; ‘Çok eski bir geçmişin çocukları olan Luvi’lerin dili, kültürü, Anadolu ve insanlık için taşıdıkları önem, uzun zamanlar yöneticilerin dikkatini çekmedi… Luviler adı verilen halkın yalnız Anadolu’nun değil insanlığın derin geçmişiyle ilgili önemli gizler taşıdığı günümüzde yeni yeni ayırt ediliyor’diyor.

Sefa Taşkın Luvi’ler üzerine yaptığı araştırmada, bu kadim Anadolu halkını şu şiirsel cümlelerle anlatmaya devam ediyor.

‘Afganistan’ın Kandahar kentinden tutun İspanya’nın Kordaba’sına, Orta Asya’nın Semerkant’ından Kuzey Karadeniz’in Odessa’sına kadar Anadolu coğrafyasını merkez alan bir çevre içinde birçok kent, dağ ve ırmak adı Luvi dili ve kültürüyle bağdaşıyor.’

‘Bugün Anadolu’nun küçücük derelerinde, akıntılı ırmakların vadilerinde, az yükseltili tepelerinde, koca dağlarında, denizi içine almış küçük koylarında, eski kentlerinde, daha nice Anadolu mekanında koydukları adlarla yaşıyorlar’.

‘Luvi halkı hep var olan ama sesi duyulmayan bir anıt gibidir. Anadolu’da hala yaşayan tanıklarıdır tarihin’.

Erdoğan Çınar