www.gilaniler.org Sitesine

XURİ

Bu başlığın ne anlam içerdiğini, ve bunun altındaki yazı geleneklerimizin içindeki , hangi ayrıntıyı açıklıyacağını, yazımın akışı içinde izah etmeye çalışacağım.
Anadolu da,çeşitli milliyetlere, ve uluslara bağlı etnik halklar zencirinin olduğunu, hepimiz biliyoruz. Ancak bu zengin mozaik içnde, toplumun sadece ulusal, etnik ve dinsel yönünü öne çıkararak bir takim bilgilere sahibiz. Diğer sosyolojik buyutundan, kültürel vs detayların tanıtımını, ya önemsiymedik, ve yahut, sahip olduğumuz değerlere kendimizi yakıştıramayıp, rahat yoldan, yadsımyı benimsedik.
Çevremizde, tanınmış, Alevi inançlı, yedi bölük köyü, kendi içinde bile mahalle bazında farklı medeniyetlerin özlerini barındıran, kültürel olarak zengin bir köydür.Yedi bölük’te, Yaşam, İnanç, Kültür ve dil konusunu, değişik başlıklar altında, kısa tanıtımlar yaparak, bütününe ilişkin, bölümler oluşturacağım.
XURİ: Yöresel ana dilimizde, Bir ailenin ilk çocuğuna verilen ad’dır.

Ayıca, Gökten yağmur ile birlikte yere düştüğüne inanılan, hindi yumurtasını andıran, yeşil renklı, üzeri beyazi, puanlarla süslü birkaç tane gök cisimlerinin bir arada bulunanların ismidir. Bir ekip taş grubu. Qevır’e ’XURİ’YE =( Xuri Taşı)
Adından sözedilen, ailenin ilk çocuğu: Kız ve erkek,çocuk tarafından. Xuri taşları bir gün öncesinde, bir tas suyun içine koyulup, bekletildikten sonra, sürü komlarının içine gidilp, küçük baş hayvanların,üzerine doğru avuçlarıyla
serpiştirilir.Önceden suya dualar edildiğinden, çocuklar sadece Kürtçe birşeyler söyliyerek, bir nevi ilaçlama işini bitirmiş olurlar.
Ez, Xuri tu ne Xuri. Ez’qu hat’ım, tu bırew’bi.= Ben İlk’im, ‘’ sen değilsin. Ben gelince, sen kaçmalısın, şeklinde mırıldanılıp, bitimine kadar tekrar edilirdi.Bu uygulama, Bütün evcil hayvanlarının hastalıklardan esirgenmesi, için önceden,kışın yapılan bir bakıma( koruma) amaçlı önlem olarak inanılırdı.

Not: Hayvanlara muhtemelen, gelebilecek hastalığın,ismi de( Xuri)dir.Bunun dışında başka salgınların isimi de geçmektedir: (Çor) dabak,Xıştık, Yel vs. Xuri’nin daha ölümcül olduğundan, tedbiri ağırlığın, ona karş daha etkin alındığı, görülmektedir...

Haydar DEMiRCi